Έλληνας δάσκαλος και η κρίση παιδείας μέσω της απαξίωσής του

by 

Η παιδεία αποτελεί τα θεμέλια στα οποία κτίζονται και αναπτύσσονται τα έθνη, τα κράτη και οι κοινωνίες ευρύτερα. Έχουμε όμως μια Πολιτεία που διαχρονικά στην Παιδεία και στον Πολιτισμό δεν δίνει καμιά προτεραιότητα. Παιδεία και πολιτισμός όχι μόνο έχουν διαχωρισθεί στη συνείδησή μας, αλλά έχουν υποβαθμισθεί θεσμικά, οικονομικά και κοινωνικά, με αποτέλεσμα να έχουν συσσωρευθεί με τον καιρό όγκοι προβλημάτων, τα οποία έχουν τελικά καταστεί και δυσεπίλυτα. Έχουμε μια Παιδεία που, σε πολιτικό-κομματικό επίπεδο, είναι «πεδίο συγκρούσεων» αντί να αποτελεί «πεδίο συγκλίσεων». Σε όλες τις προηγμένες χώρες, αν υπάρχει ένα πεδίο που προχωρεί με σύγκλιση απόψεων, με συμπληρωματικότητα και με αμοιβαίες υποχωρήσεις, είναι η Παιδεία. Στη χώρα μας αποτελεί μόνιμο πεδίο τεχνητού και αδικαιολόγητου κομματικού ανταγωνισμού, με ανυπολόγιστο κόστος για την ανάπτυξη τού τόπου σε όλα τα επίπεδα (κοινωνικό, οικονομικό, εθνικό).
Η κοινωνία δυστυχώς ακολουθεί τις τάσεις των καιρών. Για να μπορέσει ο γονιός, το παιδί, ο συνάδελφος, να αναγνωρίσει την αξία ενός καλού δασκάλου και τον κίνδυνο που προκύπτει από την απαξίωσή του, ασυναίσθητα θα κοιτάξει πρώτα στην αντιμετώπιση που τυγχάνει ο συγκεκριμένος δάσκαλος από το ίδιο του το κράτος. Αυτή η προσπάθεια απαξίωσης οδηγεί στην αύξηση της νεανικής παραβατικότητας στα σχολεία. Όταν ο εκπαιδευτικός βάλλεται πανταχόθεν, ατεκμηρίωτα και αμφισβητείται από τον οποιοδήποτε, αυτό το παράδειγμα θα το μιμηθούν και οι μαθητές. Ήδη αυτό το φαινόμενο είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό.
Η  κρίση παιδείας που περνάει πολλά χρόνια τώρα η χώρα μας, μέρος της οποίας είναι η απαξίωση του δασκάλου,   είναι αυτή η οποία υπέσκαψε, αν δεν διέλυσε ήδη, τον ιστό τής ελληνικής κοινωνίας. Αποπροσανατόλισε τον σύγχρονο άνθρωπο και υπονόμευσε τον τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς του, τις επιδιώξεις, τις επιθυμίες, τις βιοτικές του προτεραιότητες, ολόκληρη τη ζωή τη δική του και των γύρω του. Πρέπει να  υπάρξει ριζική στροφή και με την δύναμη των δασκάλων να δούμε το μέλλον της χώρας μας μέσα από τα μάτια δημιουργικών, σκεπτόμενων νέων.

Εκπαιδευτικοί στα πρόθυρα νευρικής κρίσης

Πάν’ τα νιάτα, πάν’ τα κάλλη, μας τα φάγαν’ οι δασκάλοι», τραγουδούσαν παλαιότερα οι μαθητές. Αργότερα καθιερώθηκε το σουξέ της Βίσση «Τους μαθητές τούς τρώει το στρες» και το άγχος για τα πανεπιστήμια. Στις μέρες μας, το στρες τρώει και τους δασκάλους, οι οποίοι βρίσκονται στα πρόθυρα νευρικής κρίσης λόγω της γενικευμένης απαξίωσης του ρόλου και της προσφοράς τους στην κοινωνία.
Εννιά στους δέκα εκπαιδευτικούς με παράπονο κάνουν λόγο για «έλλειψη» συνεργασίας, υλικοτεχνικής υποδομής, ουσιαστικών κέντρων επιμόρφωσης, αναγνώρισης και αποδοχής από τους αρμόδιους φορείς. Εξι στους δέκα αποδίδουν το καθημερινό στρες στην κακή οργάνωση και λειτουργία του εκπαιδευτικού συστήματος. Εξι στους δέκα αισθάνονται εξάντληση στη διάρκεια της εργασίας, ενώ το 62% θα ήθελε να αλλάξει εάν μπορούσε επάγγελμα.
Σύμφωνα με στοιχεία έρευνας του Παντείου, οι εκπαιδευτικοί κατέχουν την πρώτη θέση στον κατάλογο επικινδυνότητας για επιρρέπεια στο σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης με χαρακτηριστικά το έντονο στρες, που σταδιακά τους οδηγεί σε ψυχοσωματική φθορά.
Πρόσφατη έρευνα την οποία διενήργησαν η Αλεξάνδρα Κορωναίου, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Πάντειο, και η Αννα Τικταπανίδου, ψυχολόγος Υγείας και υποψήφια διδάκτωρ, σε 28 σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης της ευρύτερης περιοχής της Αττικής, με ερωτηματολόγιο και συνεντεύξεις που απάντησαν πάνω από 350 εκπαιδευτικοί, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι κυριαρχούν γενική επαγγελματική «κόπωση», ψυχική φθορά και βαθιά κοινωνική απαξίωση των εκπαιδευτικών οι οποίες εκδηλώνονται, όπως οι ίδιοι αναφέρουν, κυρίως με προβλήματα στο επίπεδο της συμπεριφοράς.
Προεξάρχοντα συμπτώματα είναι: ο εκνευρισμός και οι καβγάδες με τους μαθητές, το κλείσιμο στον εαυτό, η έλλειψη επαφής με τους μαθητές αλλά και η απώλεια ενδιαφέροντος -απάθεια, οι σωματικές ενοχλήσεις (ημικρανίες, πονοκέφαλοι και δερματικά προβλήματα) (ποσοστό 35,9%).
«Προκειμένου να κατανοήσουμε καλύτερα το πλαίσιο μέσα στο οποίο βιώνεται και συζητιέται η “κόπωση” ζητήσαμε από τους εκπαιδευτικούς να καταγράψουν τις σημαντικότερες πηγές άγχους», λέει η Αλεξάνδρα Κορωναίου.
«Σύμφωνα με τις απαντήσεις των ερωτηθέντων, παρατηρήσαμε ότι:
Πέρα από τις όποιες αναφορές σε ζητήματα που σχετίζονται με την οργάνωση, τις απαιτήσεις και τον τρόπο λειτουργίας της εργασίας (π.χ. ασάφεια και σύγχυση ως προς τον εργασιακό ρόλο, γραφειοκρατική οργάνωση, φόρτος εργασίας πολυπληθή τμήματα διδασκαλίας κ.τ.λ.) οι εκπαιδευτικοί, στη συντριπτική τους πλειοψηφία (89%) εκφράζουν ένα “παράπονο” και κάνουν λόγο για κάποιου είδους “έλλειψη”. Ελλειψη στήριξης, έλλειψη συνεργασίας, έλλειψη θετικής ανατροφοδότησης, έλλειψη υλικοτεχνικής υποδομής, έλλειψη ουσιαστικών κέντρων επιμόρφωσης, έλλειψη αναγνώρισης και αποδοχής από τους αρμόδιους φορείς αλλά και την κοινωνία. Φαίνεται, δηλαδή, να έχει μεγάλη σημασία η έλλειψη κοινωνικών και ψυχολογικών πόρων βάσει των οποίων “αποτιμάται” η αξία των εκπαιδευτικών από τους ίδιους και από την κοινή γνώμη. Για παράδειγμα, το επίπεδο αμοιβής θεωρείται συχνά δείκτης κοινωνικού κύρους αλλά και μέτρο μέσω του οποίου μια ομάδα μπορεί να συγκρίνει την οικονομική της κατάσταση με εκείνη άλλων ομάδων. Το ύψος της αμοιβής αποτελεί, επομένως, μια ρητή έκφραση της αξίας ενός επαγγέλματος και με τον τρόπο αυτό επηρεάζει σημαντικά το βαθμό της αξίας που αποδίδει ο κάθε εργαζόμενος στον εαυτό του. Η σύνδεση μεταξύ αμοιβής και κύρους εκτείνεται και στα κίνητρα, τη διάθεση αλλά και στην ικανοποίηση από την εργασία».
Εξαιρετικής σημασίας, σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας, ιδιαίτερα για το επάγγελμα του εκπαιδευτικού θεωρούνται και οι «αμοιβές» που ικανοποιούν τις ανώτερες ψυχολογικές ανάγκες (π.χ. αίσθημα συμβολής ως επαγγελματίες, αίσθημα αναγνώρισης της προσφοράς τους). Οι αμοιβές αυτές δεν πηγάζουν μόνον από το ίδιο το άτομο, αλλά αντανακλούν και κοινωνικές πεποιθήσεις.
Ομως στο κοινωνικό επίπεδο οι εκπαιδευτικοί επωμίζονται με το βαρύ έργο της συνέχειάς της μέσω της μετάδοσης γνώσεων και αξιών από τη μεγαλύτερη στη νεότερη γενιά, βιώνοντας συγχρόνως την απαξίωση του επαγγέλματός τους. Ετσι, λοιπόν, το επάγγελμα του εκπαιδευτικού στο πλαίσιο της σύγχρονης πραγματικότητας χαρακτηρίζεται από μια σημαντική πτώση της κοινωνικο-οικονομικής θέσης του και με μια παράλληλη διεύρυνση ευθυνών και καθηκόντων τα οποία υπερβαίνουν τις τυπικές υποχρεώσεις του.
Τα στοιχεία αυτά οδηγούν σε μια απαξίωση του επαγγέλματος που είναι δυνατό να προκαλούν μια κατάσταση ψυχικής και σωματικής έντασης επηρεάζοντας αναπόφευκτα την υγεία τους.
«Η μη αναγνώριση της γενικότερης προσφοράς των εκπαιδευτικών είναι αυτονόητο ότι πλήττει την ίδια την ταυτότητα του επαγγέλματος», προσθέτει η Αννα Τικταπανίδου. «Σήμερα δεν είναι μόνο το γεγονός ότι ο ρόλος και η αξία του επαγγέλματος αμφισβητήθηκαν από τα ΜΜΕ, αλλά συνολικά η κοινωνία μοιάζει να αμφισβητεί τη χρησιμότητα του ρόλου του σχολείου στο βαθμό που αυτό αποτυγχάνει να ικανοποιήσει τις στοιχειώδης απαιτήσεις και τα οράματα τόσο των ίδιων των παιδιών όσο και των οικογενειών τους. Η “κόπωση” που εμφανίζουν οι εκπαιδευτικοί συνδέεται άμεσα όχι μόνο με τις αντιφάσεις μέσα στο σχολείο, αλλά με το σύνολο των κοινωνικών αντιφάσεων και με την επικρατούσα πολιτική στο χώρο της Παιδείας.
Η Παγκόσμια Οργάνωση της Εργασίας δήλωσε ότι είναι άδικο να περιμένουμε από τους εκπαιδευτικούς να απαντήσουν στις προκλήσεις των ραγδαίων αλλαγών αν δεν τους τροφοδοτήσουμε με τα κατάλληλα εφόδια».

Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΙΟΥΣΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ – 05/10/2006 (αναρωτιέμαι τι άλλαξε στην εξαετία)

 

http://pappanna.wordpress.com

Διαβάστε επίσης...

Εκδήλωση για τον εορτασμό της 25ης Μαρτίου, με θέμα: «Χαίρε, ω χαίρε, Ελευθεριά»

TweetO Πειραϊκός Σύνδεσμος, το Μουσείο Σολωμού και Επιφανών Ζακυνθίων και η Φιλολογική Στέγη Πειραιώς σας …

Κριτήρια επιλογής και όροι υποβολής διδακτικών σειρών και προαιρετικών βοηθημάτων για τη β’ ξένη γλώσσα δημοτικού σχολείου για το σχολικό έτος 2024-2025

Tweet Από το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων ανακοινώνεται ότι για το σχολικό έτος 2024-2025 θα …

Οι απαντήσεις του υπ. Παιδείας σε θέματα σχολείων της Γερμανίας

TweetΣε συνάντηση του ΔΣ της ΕΛΜΕ Βόρειας Ρηνανίας Βεστφαλίας  Γερμανίας με τον Γενικό Γραμματέα   …

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *